قرآنی که امام علی(ع) گرد آورد(مصحف حضرت علی)

  حضرت علی(ع)، مصحفی از قرآن را جمع آوری فرموده بودند، که مورد خلفا واقع نشد. جای سؤال است که آیا محتوای این مصحف با مصحفی که زمان عثمان تصویب شد، فرقی دارد، یا خیر.

مصحف امام علی(ع)

ابن ابی الحدید می نویسد: «لمّا قبض النّبی صلی الله علیه و آله جلس علیّ فالّفه کما انزل اللّه و کان به عالماً»[1]

  وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله رحلت نمود، علی علیه السلام قرآن را آن گونه که نازل شده بود، تنظیم نمود و به نزول آن آگاه و دانا بود.

  ترتیب دقیق آیات و سوره ها طبق نزول آن ها دراین مصحف رعایت شده بود و کاملا مراحل و سیر نزول آیات در آن روشن بود و بدین وسیله سیرتشریح و احکام، مخصوصاً مسأله ناسخ و منسوخ در قرآن فهمیده می شد[2].

  جمع آوری قرآن توسط حضرت علی علیه السلام به ترتیب نزول و تقدیم منسوخ برناسخ بود[3].

  شیخ مفید می گوید: علی علیه السلام در مصحف خود منسوخ را برناسخ مقدم فرمود[4].

  ابورافع می گوید: آن را چنان که خدا نازل کرد، فراهم آورد و بدان آگاه بود[5].

 سالم بن ابی سلمه می گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: علی علیه السلام پس از آن که آن را نوشت، به میان مردم آورد و فرمود: این کتاب خداست؛ چنان که خدا آن را بر محمد صلی الله علیه و آله نازل کرد[6].

  جابرمی گوید: من از امام باقر علیه السلام شنیدم که فرمود: هیچ یک از مردم نیست که بگوید: قرآن را چنان که خدا نازل کرد، گردآورده است؛ مگر آن که دروغ می گوید. و جز علی بن ابی طالب و امامان پس از او آن را چنان که خدا نازل کرد، کسی گرد نیاورد و حفظ نکرد[7].

 فرق مصحف حضرت علی(ع) با قرآن فعلی

  چنانکه در بالا مشخص شد، مصحف حضرت علی(ع)، قرآن را بر حسب ترتیب نزول آیات جمع آوری کرده بود، ولی قرآن فعلی چنین ترتیبی ندارد و این تنها تفاوت بین مصحف حضرت علی(ع) با قرآن فعلی است.

  آقای حجتی در تاریخ قرآن می نویسد: «مسلّماً متن ومحتوای قرآن حضرت علی علیه السلام ـ منهای ترتیب سور آن ـ هیچ تفاوتی با قرآن موجود ندارد.»[8]

پس تنها تفاوت مصحف حضرت علی(ع) با قرآن فعلی، ترتیب سوره ها بوده است، و محتوای آن، با محتوای قرآن فعلی تفاوتی ندارد.

---

[1] بحارالانوار، ج 89، ص 52

[2] تاریخ قرآن، معرفت، ص 86

[3] الفهرست، ابن ندیم، به نقل از لمحات من تاریخ القرآن، محمدعلی الاشیقر، ص 173

[4] اوائل المقالات، ص 94

[5] بحارالانوار، ج 89، ص 51 و ج 40، ص 155

[6] بصائرالدّرجات، محمدبن حسن صفّار، ص 93

[7] بحارالانوار، ج 92، ص88

[8] تاریخ قرآن کریم، محمد باقر حجتی، ص 413